افکار عمومی چیست و روندنگاری چگونه بر مدیریت آن موثر است؟
اطلاع از جهت‌گیری افکارعمومی در موضوعات خرد و کلان برای روابط عمومی سازمان‌ها، مراکز پژوهشی و نهادهای تصمیم گیرنده حائز اهمیت است اما نکته حائز اهمیت‌تر، روندنگاری شکل‌گیری افکارعمومی است، چراکه با اطلاع از روند فکری افکارعمومی و آینده‌پژوهی آن می‌توان از بروز بحران جلوگیری کرد و به مدیریت افکارعمومی در موارد مد نظر پرداخت.
در این مقاله به موضوعات زیر خواهیم پرداخت:
- افکار عمومی چیست و چرا اهمیت دارد؟
- رصد افکارعمومی چه اهمیتی دارد؟
- افکارعمومی چگونه شکل می‌گیرد؟
- گزارشات روندنگاری چه کمکی به درک افکارعمومی می‌کند؟
در نهایت جهت آشنایی بیشتر شما، سه نمونه محتوای مربوط به گزارش‌های روندنگاری لایفوب را در اختیارتان قرار می‌دهیم.
افکارعمومی چیست؟
افکار عمومی عبارت است از برآیند گرایش‌ها و قضاوت‌های ذهن افراد یک واحد اجتماعی اعم از گروه، جمعیت، اجتماع یا جامعه نسبت به یک جریان، فرد، سازمان، رویداد، پدیده یا حکومت.
به عبارت دیگر افكار عمومی به مجموعه گرايش‌های ذهنی افراد يک واحد اجتماعی نسبت به موضوعات مطرح شده يا مجموعه‌ای از داوری‌های مردم درباره موضوعی خاص در زمانی معین گفته می‌شود.
نکته مهمی که در تعاریف مختلف از افکارعمومی یکسان است، این است که افکارعمومی حاصل جمع افکار افراد منفرد نیست. به عبارت دیگر افکار عمومی در جمع و با کنش متقابل افراد شکل می‌گیرد. بنابراین می‌توان به شبکه‌های اجتماعی به عنوان یک بستر برای شکل گیری افکارعمومی و جهت دهی به آن نگاه کرد.
از سوی دیگر نمی‌توان منکر نقش رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در شکل دادن به افکارعمومی شد. در واقع رسانه‌ها با انتشار اخبار و برجسته‌سازی انتخابی برخی اخبار می‌توانند بر افکارعمومی تاثیر مستقیم داشته باشند. بنابراین پایش و رصد اخبار و بصورت کلی محتوای رسانه‌ها می‌تواند بطور مشخص ما را از روند شکل گیری افکار عمومی در موضوعات مختلف آگاه کند.
آمارهای لایف وب نشان می‌دهد که در حال حاضر بیش از ۴۹ میلیون کاربر فارسی زبان در شبکه اجتماعی اینستاگرام حضور دارند. در توییتر فارسی نیز بیش از ۳ میلیون کاربر فارسی زبان ثبت شده که بخشی از آنها به صورت روزانه در انتشار محتوا فعالیت می‌کنند. پلتفرم تلگرام نیز بیش از ۴.۷ میلیون کانال فارسی زبان را میزبانی کرده است که تعداد کابران منحصربفرد عضو این کانال‌ها حتی از جمعیت کشور ایران نیز بیشتر است. بنابراین برای سنجش روند افکارعمومی و جهت گیری آن بررسی شبکه‌های اجتماعی کاربرمحور ضروری به نظر می‌رسد.
رصد افکار عمومی چه اهمیتی دارد؟
به عنوان مثال مدیران تصمیم گیرنده در حوزه کلان، لازم است از دیدگاه افکار عمومی نسبت به ماموریت‌ها و وظایف سازمان تحت مدیریت خود مطلع باشند؛ ممکن است طی سال‌ها و ماه‌های گذشته جامعه دچار تغییراتی شده باشد که یک سازمان تصمیم گیرنده را مجبور کند در سیاست‌های کلی خود بازنگری نموده و تصمیمات جدیدی را مطابق با شرایط پیش رو اتخاذ کند.
بررسی دوره‌ای نظرات آحاد جامعه نسبت به موضوعات و رویدادها برای جلوگیری از بحران ضروری بنظر می‌رسد. نهادهای تصمیم گیرنده می‌توانند با اطلاع از روند جهت گیری افکارعمومی نسبت به موضوعات مختلف (سربازی، حجاب، انتخابات، بورس، محیط زیست، واکسیناسیون، بازگشایی مدارس و…)، تصمیمات هوشمندانه‌تری اتخاذ کنند که منجر به ایجاد بحران نشود و افکارعمومی را با خود همراه سازند.
از سوی دیگر مراکز پژوهشی برای تکمیل پژوهش‌های خود نیازمند بررسی جهت‌گیری افکارعمومی هستند. همانطور که پیش از این گفته شد، شبکه‌های اجتماعی یکی از بسترهای اصلی برای بحث و گفت‌وگو و تبادل نظرات پیرامون موضوعات مختلف است. بنابراین بررسی افکار عمومی در این بسترها می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را برای مراکز پژوهشی فراهم کند.
افکارعمومی چگونه شکل می‌گیرد؟
بحث در مورد ماهیت افکار عمومی و چگونگی شکل‌گیری آن موضوعی است که کماکان ذهن نظریه پردازان ارتباطات را به خود مشغول کرده است. در این بین اولین و مهمترین موضوع مورد توجه، بحث زمان است. بررسی‌های دوره‌ای در مقاطع زمانی مختلف نشان می‌دهد که افکارعمومی در زمان نسبت به موضوعات حتی یکسان دچار تغییر شده است.
در مجموع آنچه روی وفاق نظر وجود دارد این است که افکارعمومی در پارامترهایی چون زمان و مکان متغیر است. برای آنکه پیش‌بینی افکارعمومی با حداقل خطا نسبت صورت گیرد و پژوهش‌های آینده‌پژوهی بتوانند نتایج قابل قبولی ارائه دهند، اطلاع از روند این تغییرات ضروری است.
نظریه‌پردزان علوم ارتباطات؛ افکار عمومی را برشی از دیدگاه‌های جمعی در خصوص موضوعی خاص می دانند که در زمانی کوتاه رفتارهای جمعی را تحت تاثیر دارد و بدین سبب آن را همانند موجی می دانند که همان لحظه که به‌وجود می آید بلافاصله هم می گذرد یا از بین می رود و بر این اساس افکار عمومی را امری دائمی نمی‌دانند و معتقدند آنانکه به دنبال جلب افکار عمومی هستند باید هوشیار بوده و در اسرع وقت همچون موج سوارانی چالاک؛ بر آن سوار شوند وگرنه امواج خروشان آنها را در خود گم خواهد کرد.
گزارشات روندنگاری چه کمکی به درک افکارعمومی می‌کند؟
می‌توان نتیجه گرفت که برای اطلاع از افکارعمومی، پیش‌بینی و مدیریت آن، اطلاع از روند شکل‌گیری آن ضروری است. یکی از راه‌های رسیدن به این موضوع بررسی توجه افکارعمومی پیرامون موضوعات مورد نظر در شبکه‌های اجتماعی است.
گزارش‌های روندنگاری لایفوب توسط متخصصان حوزه علوم انسانی و علوم داده آماده‌می‌شود و با تحلیل کلان‌داده ها به بررسی کمی و کیفی محتواهای مرتبط با ترندهای شبکه‌های اجتماعی در بازه‌های زمانی معین می‌پردازد و در نهایت منجر به سنجش روند توجه افکار عمومی به موضوعات مختلف و دسته‌بندی آنها می‌شود.
در این گزارش‌ها که غالبا به‌صورت دنباله‌دار هفتگی، ماهیانه و سالیانه ارائه می‌شود، با سنجش روند توجه افکار عمومی به موضوعات مرتبط با محورهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، تحلیل‌‌های معنایی عمیقی ارائه شده است که راه‌حل‌های کارآمد برای مسائل را نمایان می‌سازد.
از مهمترین سرفصل‌‌های گزارش‌های روندنگاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شناسایی و بررسی مهمترین رخدادهای داغ شده
- رتبه‌بندی رخدادها بر اساس میزان محتوا و درگیری کاربر
- شناسایی و تحلیل رخدادهای فراگیر میان کاربران
- تحلیل عواطف کاربران تحت تاثیر رخدادها
- اشخاص و سازمان‌های مطرح در رخدادها
- محوربندی و دسته‌بندی رخدادها
- تحلیل مضمون محتوای مرتبط با رخدادهای دارای بیشترین محتوا
- بررسی دغدغه‌ها، مطالبات و موضوعات مطرح شده توسط کاربران
- بررسی رویکرد کاربران به اشخاص و سازمان‌های درگیر در مسائل مختلف
- ارائه تحلیل و روندپژوهی موضوعات در دسته‌های مختلف
در ادامه سه مورد از گزارش‌های روندنگاری را برای آشنایی بیشتر شما باهم مرور می‌کنیم.
روندنگاری مهمترین مسائل و موضوعات پیرامون خوزستان
متخصصان تحلیل داده در لایفوب همچنین امکان ارائه روندنگاری پیرامون یک موضوع واحد را برای شما فراهم آورده‌اند. برای مثال گزارش زیر به بررسی مهمترین مسائل و موضوعات پیرامون خوزستان در بازهٔ زمانی سه ساله پرداخته است.
نتایج بررسی مهمترین مسائل خوزستان در توییتر از ابتدای سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که بحران آب از مسائل مهم خوزستان بوده و محدود به اعتراضات سال گذشته خوزستان نمی‌‌شود. کاربران بارها نارضایتی خود را از عدم رسیدگی ابراز کرده‌اند.
همچنین نتایج این گزارش نشان می‌دهد که ۴۵٪ کل مسائل مربوط به مشکل کمآبی بوده است. اعتراضات مردمی اخیر در خوزستان همچون اعتراض به مشکلات آب شرب در خرمشهر و غیزانیه، بزرگترین موج اعتراضی بوده و بیشترین حجم محتوا را داراست.
اعتصاب کارگران هفت‌تپه و فولاد اهواز با ۲۷٪، دومین مساله مهم فضای مجازی در این استان است. حواشی بازداشت کارگران بخصوص اسماعیل بخشی و سپیده قلیان نیز مورد توجه بوده است.
ماجرای دختر آبادانی و اتهامات وارده به جهان‌نژادیان، سومین موضوع پرمحتواست. سیل و ریزگردها نیز از جمله دیگر مسائل است.
نامطلوب بودن وضع معیشتی در برخی از نقاط این استان نیز اعتراضاتی را به همراه داشته است.
روندنگاری مسائل در فضای مجازی از اصلی‌ترین روش‌ها برای اطلاع مسئولان از مسائل خرد و کلان مناطق است. مشکلات طرح شده در استان خوزستان و تصمیم موثر می‌توانست مانع از بروز نارضایتی‌ها شود.
روندنگاری مساله خشونت علیه زنان در توییتر
۲۵ نوامبر (چهارم آذر) هر سال به عنوان روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان شناخته می‌شود. بررسی داده‌های مربوط به مسائل زنان در توییتر از ابتدای ۱۳۹۶ تا ۱۵ اسفند ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که ۵۷% محتواهای این حوزه مربوط به خشونت علیه زنان است.
لایفوب روند داده‌های مربوط به رخدادها و موضوعات خشونت علیه زنان را درتوییتر مورد بررسی قرار داده است؛ نتایج این بررسی نشان می‌دهد اصلی‌ترین موضوع در محور خشونت علیه زنان، تجاوز و آزار جنسی است. در ۶۸% محتوای مربوط به خشونت علیه زنان به موضوع تجاوز اشاره شده است.
سال ۱۳۹۹، سال ترند رخدادهای مربوط به این حوزه بوده است. از مورد توجه‌ترین اتفاقات این حوزه در سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ می‌توان به تجاوز و خشونت نسبت به دختر آبادانی و قتل مونا حیدری (دختر ۱۷ ساله اهوازی) اشاره کرد. همچنین روایت‌های کاربران از تجاوزهای صورت گرفته که کیوان امام‌وردی و علی ظهریان، از مهمترین متهمان آن بودند، حجم زیادی از محتوا را شامل می‌شود. واکنش به قتل‌های ناموسی به ویژه رومینا اشرفی و ماجرای ضرب و شتم گوهر عشقی توسط افراد ناشناس از رخدادهای پرواکنش کاربران در دو سال اخیر بوده است.
برای اطلاع از جزئیات این بررسی، گزارش کامل روندنگاری مسئله خشونت علیه زنان را بخوانید.
روندنگاری داغ‌ترین اتفاقات شبکه‌های اجتماعی در سال ۱۴۰۰
لایفوب با پردازش و تحلیل داده‌های منتشر شده توسط کاربران توییتری و تلگرامی در سال ۱۴۰۰، داغ‌ترین رخدادهای سال گذشته را بر اساس میزان مشارکت تولیدکنندگان محتوا، استخراج کرده است. پردازش و تحلیل داده‌های منتشر شده کاربران توییتری و تلگرامی در سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد اکثر رویدادهای مورد توجه در سال گذشته، در دسته‌های سیاسی، اجتماعی یا سیاسی-اجتماعی قرار می‌گیرند.
گسترش ویروس کرونا و واکسیناسیون شهروندان، سیزدهمین دورهٔ انتخابات ریاست جمهوری ایران و طرح صیانت سه رخدادی هستند که بیشتر از دیگر اتفاقات، به آنها پرداخته شده است. همچنین جنگ روسیه و اوکراین و دومین سالگرد شهادت سردار قاسم سلیمانی، از دیگر رویدادهای مورد توجه در ۱۴۰۰ محسوب می‌شوند.
برای مطالعهٔ جزئیات کامل این گزارش پیشنهاد می‌کنیم مطلب داغ‌ترین رخدادهای سال ۱۴۰۰ را بخوانید.
در این مطلب، افکار عمومی، چگونه شکل‌گیری و نحوهٔ پیش‌بینی و مدیریت آن به کمک روندنگاری را بررسی کردیم.
لایفوب با محصول اینفومی خود، گزارشات روندنگاری ماهانه شبکه‌های اجتماعی و روندنگاری سالانه موضوعات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را ارائه می‌دهد:
جهت آشنایی بیشتر با نحوهٔ عملکرد محصولات، لایفوب دموی رایگان آنها را در اختیارتان قرار می‌دهد؛ برای دریافت دمو کافی است فرم زیر را پر کنید تا کارشناسان ما در اسرع وقت با شما تماس بگیرند.